Après cinq ans d’absence de l’univers Culture, prenant le temps de développer des idées et des histoires et dans d’autres romans, Iain M. Banks revient avec Franchise, le cinquième volet suivant de la série, avec une histoire de grande envergure et d’imagination ; un opéra spatial qui nous emmène au plus profond de l’inconnu de la galaxie – révélant des merveilles et des dimensions à travers son immensité – mais aussi dans une aventure épique de conspiration et de guerre, de paranoïa et de cruauté, et d’amour et de trahison, en utilisant ses descriptions scientifiquement plausibles pour nous quitter rien de plus que simplement perdu de crainte.
Dans le vaste vide de la galaxie, de sa création à sa croissance continue, la société de la Culture a voyagé vers de nouvelles merveilles inexplorées ; des merveilles qui, par leur désir d’explorer leurs limites et leurs secrets – et par conséquent d’apaiser leur irrésistible curiosité – les ont amenés au premier plan de nombreux mondes et civilisations interstellaires – et Byr Genar-Hofoen, en tant qu’ambassadeur dans l’habitat de God’shole of the Affront – une espèce extraterrestre de plus en plus puissante – sa partie du travail consiste à jeter les bases d’une relation longue et réciproque entre les deux civilisations.
Loin de là, cependant, dans le système d’Esperi – après deux mille cinq cents ans de disparition – un artefact est réapparu, provoquant des questions longtemps restées sans réponse, et lorsqu’il est chargé de trouver le vaisseau excentrique Service de couchage et la seule personne à bord qui a réussi à survivre après une tentative de découvrir ses mystères – possédant des informations qui pourraient les aider à le comprendre – Genar-Hofoen devra abandonner sa vie facile et se lancer dans une quête pour trouver ce navire, son passager et les réponses qu’il contient ; une aventure qui, alors qu’un passé oublié ressurgit à nouveau, le mettra au milieu de difficultés et de dangers qui, s’il ne les surmonte pas, pourraient lui coûter tout ce qu’il a accompli jusqu’à présent.
Pendant ce temps, sur Phage Rock, Ulver Seich – un célèbre élève scolastique d’à peine vingt-deux ans – passe son temps à briser le cœur des jeunes par son irrésistible gourmandise, attendant le jour qui réalisera son plus grand rêve : rejoindre Special Circonstances et de voyager à travers la galaxie.
Mais, lorsqu’un jour le drone Churt Lyne – son fidèle disciple et de sa famille – l’informe d’un message à venir, lui demandant personnellement d’assumer une mission du plus grand secret sur Tier habitat – lui donnant la possibilité, et la chance, de réaliser son rêve – Ulver se retrouvera bientôt à chasser une personne dont elle n’avait même pas entendu parler hier, l’emmenant dans une aventure comme elle ne l’avait jamais imaginée qui changera sa vie pour toujours.
Tandis que Dajeil Gelian, auto-exilé à bord du vaisseau Eccentric Service de couchage pendant quarante ans – piégée dans ses souvenirs – lorsqu’elle rencontrera un vieil amour qu’elle avait tenté d’oublier, elle sera confrontée à son passé mais aussi à des choix difficiles qui s’avéreront déterminants pour son avenir et celui de son enfant à naître.
Mais maintenant, avec les esprits de la culture des vaisseaux essayant très fort de comprendre son objectif et son potentiel, lorsque cet artefact deviendra le point focal de l’attention de la galaxie – attirant l’intérêt des espèces extraterrestres et des intelligences sensibles – il révélera une profonde conspiration cela donnera raison à une nouvelle et grande guerre ; une conspiration qui, s’ils n’y mettent pas fin, pourrait bien menacer de destruction non seulement Genar-Hofoen, Dajeil et Ulver, mais même tous les organismes vivants et toutes les intelligences de l’univers.
Composé de douze parties, chacune divisée en chapitres plus courts, Iain M. Banks apporte à Franchise, le quatrième roman de l’univers Culture, un space opera de grande envergure – rappelant à nouveau le style du premier livre,
Pensez à Phlébas
– mais en utilisant plusieurs récits et points de vue pour le développement de l’intrigue, donnant un sentiment de complexité plus fort qu’auparavant, et apportant également un large éventail de personnages – humanoïdes, extraterrestres, drones et esprits – qui créent une histoire à l’échelle épique, prouvant à quel point il avait atteint un niveau supérieur dans son écriture et son imagination au fil des ans.
Et, à travers ce livre, Banks construit une fois de plus une histoire qui nous parcourt à travers la galaxie, nous montrant des mondes et des civilisations inconnus, des espèces extraterrestres et des intelligences sensibles, mettant au premier plan deux nouvelles sociétés : les Zetetic Elench qui, en tant que partie de la Système de culture, ont des idéaux différents de leurs frères, voulant dans les explorations vers l’inconnu ne pas essayer de changer les autres à travers leurs croyances mais être changés par les autres, adaptant et développant leur personnalité jour après jour à autre chose; et l’Afffront, une puissance étrangère croissante, qui – par son besoin de subjuguer ceux qui pensent inférieurs – s’extasie dans sa brutalité et son sadisme systématique envers les plus faibles. Deux sociétés qui – par rapport à la Culture – montrent à quel point elles sont opposées à travers leurs règles et leurs croyances avec lesquelles elles vivent.
Là où, cependant, Banks excelle le plus, c’est dans ses protagonistes car, donnant le plus grand temps du livre à l’esprit des navires – un côté qu’il n’avait pas encore développé auparavant – il nous plonge au cœur de leur existence et de leur âme, révélant leurs guerres et conflits intérieurs, leurs pensées et les raisons de leurs actions; actions qui, agissant comme des dieux au nom de leurs sociétés, apportent à travers leur besoin irrésistible de comprendre cet artefact mystérieux, d’origine inconnue, de grandes conséquences pour eux, leur peuple, leurs mondes et même la galaxie elle-même – un prix élevé qui montre l’énorme impact de leur curiosité et des possibilités de l’inconnu.
En tout, Franchise est un grand livre à plusieurs niveaux, avec Iain M. Banks revenant dans l’univers Culture avec une histoire de grande envergure, nous fait voyager à travers la galaxie dans des mondes et des civilisations, et dans des espèces extraterrestres et des intelligences sensibles, mais aussi et dans un espace épique opéra aventure de conspirations, de guerres et de merveilles de l’inconnu, montrant à travers sa grande écriture et son imagination un univers profond et incroyable de possibilités inconnues.
κριτική:
(voir spoiler)
Στην απέραντη κενότητα του γαλαξία, από την δημιουργία του μέχρι την συνεχόμενη ανάπτυξή της, η κοινωνία του Culture έχει ταξιδέψει προς νέα, ανεξερεύνητα θαύματα· θαύματα που, μέσα από την επιθυμία τους για να εξερευνήσουν τα όριά τους και τα μυστικά τους – και κατά συνέπεια για να κατευνάσουν την ακαταμάχητη περιέργειά τους – τους έχει φέρει στο προσκήνιο πολλών διαστρικών κόσμων και πολιτισμών – και ο Byr Genar-Hofoen, σαν ένας πρεσβευτής στον οικότοπο God’shole των Affront – ενός αυξανόμενου σε δύναμη εξωγήινου είδους – το κομμάτι της δουλειάς του είναι να βάλει τα θεμέλια που θα θέσουν μια μακρά και αμοιβαία σχέση μεταξύ των δύο πολιτισμών.
Μακριά, ωστόσο, στο σύστημα του Esperi – μετά από δυόμισι χιλιάδες χρόνια εξαφάνισης – ένα τεχνούργημα έχει εμφανιστεί ξανά, προκαλώντας ερωτήματα μακρά αφημένα αναπάντητα, και όταν του ανατεθεί να βρει το Εκκεντρικό πλοίο Sleeper Service και το μοναδικό άτομο επάνω του που κατάφερε να επιβιώσει μετά από μια προσπάθεια για να ανακαλύψουν τα μυστήριά του – κατέχοντας πληροφορίες που θα μπορούσαν να τους βοηθήσουν να το κατανοήσουν – ο Genar-Hofoen θα πρέπει να αφήσει πίσω την εύκολη ζωή του και να ξεκινήσει σε μια αναζήτηση για την εύρεση αυτού του πλοίου, του επιβάτη του και των απαντήσεων που κρατάει· μια περιπέτεια που, καθώς ένα μακρά ξεχασμένο παρελθόν θα αναδυθεί ξανά, θα τον βάλει εν μέσω δυσκολιών και κινδύνων που, αν δεν ξεπεράσει, θα μπορούσαν να του κοστίσουν όλα όσα έχει επιτύχει μέχρι τώρα.
Εν τω μεταξύ, στον Βράχο Phage, η Ulver Seich – μια φημισμένη σχολαστικός υπερκατορθωτής στα με τα βίας είκοσι δύο της χρόνια – περνάει το χρόνο ραγίζοντας νεαρές καρδιές μέσα από την ακαταμάχητη γλυκύτητά της, περιμένοντας για την μέρα που θα φέρει στην εκπλήρωσή του το μεγαλύτερο όνειρό της: να ενταχθεί στις Ειδικές Περιστάσεις και να ταξιδέψει καθ’ όλο το γαλαξία.
Όταν, όμως, μια μέρα το drone Churt Lyne – ο πιστός της ακόλουθος και της οικογένειάς της – την ενημερώσει για ένα ερχόμενο μήνυμα, ζητώντας την προσωπικά να αναλάβει μια αποστολή ύψιστης μυστικότητας στον οικότοπο Tier – δίνοντάς της την δυνατότητα, και την ευκαιρία, για να φέρει το όνειρό της στην πραγματικότητα – η Ulver θα βρεθεί σύντομα να κυνηγά ένα άτομο που εχθές δεν είχε ακούσει καν, φέρνοντάς την μέσα σε μια περιπέτεια όπως δεν θα είχε φανταστεί ποτέ της που θα αλλάξει την ζωή της για πάντα.
Ενώ η Dajeil Gelian, αυτοεξωρισμένη επάνω στο Εκκεντρικό πλοίο Sleeper Service για σαράντα χρόνια – παγιδευμένη μέσα στις αναμνήσεις της – όταν συναντήσει έναν παλιό έρωτα που είχε προσπαθήσει να ξεχάσει, θα βρεθεί αντιμέτωπη με το παρελθόν της αλλά και με δύσκολες επιλογές που θα αποδειχθούν κρίσιμες για το μέλλον αυτής και του αγέννητου παιδιού της.
Όμως τώρα, με τα Μυαλά των πλοίων του Culture να προσπαθούν πολύ σκληρά να κατανοήσουν τον σκοπό του και τις δυνατότητές του, όταν αυτό το τεχνούργημα γίνει το επίκεντρο της προσοχής του γαλαξία – τραβώντας το ενδιαφέρον εξωγήινων ειδών και αισθανόμενων νοημοσυνών – θα αποκαλύψει μια βαθιά συνομωσία που θα δώσει λόγο για ένα νέο, μεγάλο πόλεμο· μια συνομωσία που, αν αποτύχουν να της βάλουν ένα τέλος, μπορεί κάλλιστα να απειλήσει με την καταστροφή όχι μόνο τον Genar-Hofoen, την Dajeil και την Ulver, αλλά ακόμη και κάθε ζωντανό οργανισμό και νοημοσύνη σε όλο το σύμπαν.
Αποτελούμενο από δώδεκα μέρη, με το κάθε ένα να είναι χωρισμένο σε μικρότερης διάρκειας κεφάλαια, o Iain M. Banks φέρνει στο Excession, το τέταρτο μυθιστόρημα τοποθετημένο στο σύμπαν του Culture, μια διαστημική όπερα μεγαλειώδης βλέψης – θυμίζοντας ξανά το στυλ του πρώτου βιβλίου, το Consider Phlebas – αλλά χρησιμοποιώντας πολλαπλές αφηγήσεις και οπτικές γωνίες για την ανάπτυξη της πλοκής, δίνοντας μια δυνατότερη αίσθηση πολυπλοκότητας απ’ ότι στα προηγούμενα, και φέρνοντας επίσης και ένα μεγάλο σύνολο χαρακτήρων – ανθρωποειδών, εξωγήινων, drones και Μυαλών – που δημιουργούν μια ιστορία επικής κλίμακας, αποδεικνύοντας το πόσο μεγαλύτερο επίπεδο είχε φτάσει η γραφή του και η φαντασία του με τα χρόνια.
Και, μέσα από αυτό το βιβλίο, ο Banks χτίζει για άλλη μια φορά μια ιστορία που μας ταξιδεύει καθ’ όλο τον γαλαξία, δείχνοντάς μας άγνωστους κόσμους και πολιτισμούς, και εξωγήινα είδη και αισθανόμενες νοημοσύνες, φέρνοντας στο προσκήνιο δύο νέες κοινωνίες: τους Zetetic Elench οι οποίοι, σαν κάποτε μέρος του συστήματος του Culture, έχουν διαφορετικά ιδανικά από τα αδέρφια τους, θέλοντας στις εξερευνήσεις προς το άγνωστο όχι να προσπαθήσουν να αλλάξουν τους άλλους μέσω των πιστεύω τους αλλά να αλλαχτούν από τους άλλους, προσαρμόζοντας και αναπτύσσοντας τις προσωπικότητές τους μέρα με τη μέρα σε κάτι άλλο· και τους Affront, μια αυξανόμενη εξωγήινη δύναμη, που – μέσα από την ανάγκη της για να υποτάξει αυτούς που θεωρεί κατώτερους – παραληρεί μέσα στην βαναυσότητα και τον συστηματικό σαδισμό της πάνω από τους αδύναμους. Δύο κοινωνίες που – σε σύγκριση με του Culture – δείχνουν το πόσο ευρέως αντίθετες είναι μέσα από τους κανόνες και τα πιστεύω με τα οποία ζουν.
Εκεί, ωστόσο, που ο Banks υπερέχει περισσότερο είναι στους πρωταγωνιστές του καθώς, δίνοντας το μεγαλύτερο χρόνο του βιβλίου στα Μυαλά των πλοίων – μια πλευρά την οποία δεν είχε αναπτύξει ξανά πριν – μας πηγαίνει βαθιά μέσα στον πυρήνα της ύπαρξής τους και της ψυχής τους, αποκαλύπτοντας τους εσωτερικούς πολέμους τους και συγκρούσεις τους, τις σκέψεις τους και λόγους των πράξεών τους· πράξεις που, πράττοντας σαν θεοί εκ μέρους των κοινωνιών τους, φέρνουν μέσα από την ακαταμάχητη ανάγκη τους για να κατανοήσουν αυτό το μυστηριώδες, αγνώστου προελεύσεως τεχνούργημα μεγάλες συνέπειες για αυτά, τους λαούς τους, τους κόσμους τους, και ακόμη τον ίδιο τον γαλαξία – ένα ακριβό τίμημα που δείχνει τις τεράστιες επιπτώσεις της περιέργειάς τους αλλά και των δυνατοτήτων του άγνωστου.
Όλα για όλα, το Excession είναι ένα σπουδαία βιβλίο πολλών επιπέδων, με τον Iain M. Banks να επιστρέφει στο σύμπαν του Culture με μια ιστορία μεγαλειώδης βλέψης, ταξιδεύοντάς μας μέσα από το γαλαξία σε κόσμους και πολιτισμούς, και σε εξωγήινα είδη και αισθανόμενες νοημοσύνες, αλλά και σε μια επική περιπέτεια διαστημικής όπερας συνωμοσιών, πολέμων και θαυμάτων του άγνωστου, δείχνοντας μέσα από την μεγάλη του γραφή και φαντασία ένα βαθύ, εκπληκτικό σύμπαν απέραντων δυνατοτήτων. (hide spoiler)]