ليلة ودمنة par عبد الله بن المقفع

Kalīla wa-Dimna est un livre contenant un recueil de fables.

Il a été traduit en arabe à l’époque abbasside, plus précisément au deuxième siècle hijri (le huitième siècle grégorien) par Abdullah ibn al-Muqaffa en utilisant son propre style d’écriture.

De nombreux chercheurs ont convenu que le livre remonte aux racines indiennes et était basé sur le texte sanskrit Pañcatantra.

Puis il a été traduit en langue pahlavi au début du sixième siècle grégorien par les ordres de Khosrow I (Khosrow I, traditionnellement connu sous son épithète d’Anushirvan, était le roi sassanide des rois d’Iran de 531 à 579. Il était le fils et successeur de Kavad I).

L’introduction du livre dit que le savant indien Bedba l’a écrit pour Debshleem, le roi de l’Inde. L’auteur a utilisé des animaux et des oiseaux comme personnages principaux, qui font principalement référence à des personnages humains.

Les fables comportent plusieurs sujets dont le plus remarquable est la relation entre le roi et son peuple. En outre, ils comprennent un certain nombre d’aphorismes et de sermons.

Lorsque Khosrow I entendit parler du livre et des sermons qu’il contient, il ordonna au médecin Borzuya de se rendre en Inde, de copier ce qu’il y avait dans le livre et de le traduire en persan Pahlavi.

Le livre se compose de quinze chapitres principaux contenant de nombreuses fables dont les héros sont des animaux. L’un des personnages animaux remarquables que le livre comprend est le lion, qui joue le rôle du roi, et son serviteur bœuf Shetrebah, en plus de deux chacals, Kalila et Dimna.

Le livre comprend quatre autres chapitres qui sont venus dans les premières pages du livre : chapitre d’introduction, chapitre de la délégation de Borzuya en Inde, chapitre d’introduction du livre traduit par Abdullah ibn al-Muqaffa, et chapitre de Borzuya traduit par Bazrgamhr ibn al- Bakhtakan.

La version arabe du livre a joué un rôle important dans sa diffusion, puisqu’elle a été traduite dans d’autres langues directement à partir du texte arabe ou par des langues moyennes qui sont tirées du texte arabe.

Kalila et Dimna est considéré comme un chef-d’œuvre de la littérature arabe et l’un des livres les plus populaires et les plus influents jamais écrits. Il fait partie de la culture populaire arabe aujourd’hui et est encore largement lu dans le monde arabe, avec diverses représentations dans des pièces de théâtre, des dessins animés et des œuvres de commentaires.

بار این کتاب را در کلاس درس «دبیرستان فیوضات تبریز»، در آغازین سالهای دهه چهل هجری خورشیدی، به عنوان درس خوا ده ام؛ سپس بارها برای فرزندانم، از لغات «کلیله دمنه»، دیکته ها گفته ام؛ این نسخه ی آخرین را در سال 1990میلادی دوباره خوانده ام

لیله دمنه، و نگارش « ابوالمعالی نصرالله بن عبدالحمید منشی از نثر فارسی، شاهکار ادبی و نوشکفته لی، ا ان ا ا جای خویش مانده، و به دست امروزیان رسیده، و برگهای آن، همچون بسیاری از کتب ادبی دیگر، با اوراق گلهای روزگاران همسفر نگردیده است؛ اب در حسن اسلوب، تناسب ترکیب، استحکام واژه ها، متانت عبارات، و زیبائی و شیوائی در عالم بلاغت و سخندانی، بلند مرتبت و ارجمند است؛ اره ی تالیف اصل کتاب اختلاف است؛ الیف را ایرانیان اده، اند: «که ان از ایرانیان اخذ کرده اند»، و تالیف کتاب را هندیان اشته اند ا ا ا ا ا نظر میرسد اصل کلیله دمنه، به زبان هندی سانسکریت بوده، و ایرانیان از خود بابهائی چند، بر آن افزوده اند؛ ان که در مقدمه ی ابن مقفع نوشته آمده است: در زمان « انوشه روان»، طبیب ایرانی «»، به هندوستان رفتند، و کتاب و کتب دیگر را به ایران آوردند؛ و به پهلوی ترجمه کردند؛ ی پهلوی به کلی از رفته است، خدا رحمتش کند؛ لی ترجمه ی ابن مقفع از پهلوی عربی، خوشبختانه باقی ست؛ ال 1287هجری ای سریانی از کلیله پیدا شد، روحانی ایرانی، به ام «پرودیوت»، به سال 570میلادی، نه سال ا ا ان ا ا ان» است؛ از کلیله و دمنه اصلی در هندوستان به زبان سانسکریت موجود، و شامل پنج کتاب است

چاپ سنگی کلیله و دمنه به کتابت روانشاد «صالح کسمایی» به خط نستعلیق در تبریز، به تاریخ 1279هجری شمسی، برابر با 1900میلادی و 1318هجری قمری در 375صفحه به چاپ رسیده ا

اچه آغاز : از طلیعه سال یکهزار و سیصد شانزده هجری، چهار ماه و اند سپری نگارنده صالح و پر نظام …؛

از : له اس ستایش خدای را ل جلاله، آثار او بر روز تابان ست، انوار حکمت او دل ا ا ا ا ا

انجام: … ان امید را اق ان منتظر سحاب پادشاهانه اند، از ام عدل افت ملکانه سیراب کرداناد انتها

اب با تصحیح و حواشی روانشاد «عبدالعظیم قریب» در سال 1316هجری خورشیدی و در 357ص، در تهران، به همت کتابخانه معرفت و پس از بارها به زیور طبع آراسته شده است

لیله دِمنه کتابیست؛ از اصل «»، که در دوران «اسانی» به «فارسی میانه» ترجمه شد؛ لیله دمنه کتابی پندآمیز است که در آن حکایت‌های گوناگون (بیشتر از زبان حیوانات) بازگو شده ‌است؛ ان آن از نام دو شغال، با نام‌های «کلیله» و «دمنه» برگرفته شده؛ بزرگی از کتاب، داستان دو شغال میپردازد؛ اصل داستان‌های آن در «»، و در حدود سال‌های یکصد ا پانصد پیش از میلاد، رخ می‌دهند؛ انشاد «مجتبی مینوی» اره ی این کتاب می‌گویند: در اعصار قرون متمادی، گرامی می‌داشتند، می‌خواندند، و از آن حکمت عملی، و آداب زندگی و زبان، می‌آموختند؛

لیله دمنه، در واقع بازآفرینی چند اثر هندی است، که مهم‌ترین آن‌ها «پنجه تنتره»، به پنج فصل، و به زبان سانسکریت است، که توسط لسوف «بیدبا»، و بدستور پادشاه ل روایات سنتی، «برزویه، مهتر پزشکان پارس» در زمان «خسرو انوشیروان» را آفرینشگر این اثر می‌دانند؛ ام پهلوی اثر «لیلگ و دمنگ» بوده؛ پهلوی این اثر، هم‌اکنون دست نیست، و در سالیان از بین رفته ‌است؛ اما ترجمه ‌ای از به زبان «سریانی» امروز در دست است؛ این ترجمه نزدیک‌ترین از لحاظ زمانی آفرینش «برزویه» است

از اسلام «روزبه پوردادویه (ابن مقفع)»؛ را به عربی ترجمه کردند، ترجمه ی « ابن مُقَفّع »، بسیار دلنشین افتاد، و آراسته از فصاحت در زبان عربی به شمار آمد؛ ی « ابن مقفع » «ابن ندیم» در «الفهرست»، «کلیله و دمنه» ا، در شمار «اب‌های هند، در افسانه و اَسمار و احادیث» آورده ‌است، و درباره گوید: اب بوده، که «عبدالله بن مقفع» و دیگران آن را ترجمه کرده‌ اند، و این کتاب به شعر هم در آورده شده، و اینکار را «ابان بن عبدالحمید لاحق بن عقیر اشی» کرده را به شعر درآورده، « بشر بن معمده » از فارسی به عربی ترجمه شده؛ و از این کتاب مجموعه ‌ها و منتخباتی است، که ساخته گروهی مانند «ابن مقفع» و «سهل بن هارون« و «سلم رئیس بیت‌الحکمه» و… است)؛ ایان نقل؛

عربی «ابن مقفع»، پایه ی های دیگر، قرار گرفت، و کتاب از عربی، به «فارسی، یونانی، ترکی، اسپانیایی، روسی، آلمانی» نیز، ترجمه شد

از عربی به فارسی: (کلیله و بار، از « عربی » « فارسی دری » و سپس « (در سال 320ق.)» آن را، به نظم درآوردند؛ اما امروز ترجمه ی «بلعمی» از بین و از اثر «» جز پراکنده، باقی نمانده ‌است؛ در سده ی هجری، یکی از دبیران دربار «»، به نام «الله منشی (منشی بهرام‌شاه غزنوی)»، «کلیله و دمنه» را فارسی برگردان کردند؛ این ترجمه، برگردانی آزاد است، ال ابیات و امثال بسیار، از و دیگران، آن افزوده اند؛ ی «نصرالله منشی»، همان ‌ای است که امروز از عنوان لیله دمنه ا ا لیله دمنه بهرامشاهی» انده اند؛ تا چند سال پیش از امروز گمان می‌رفت، که برگردان «نصرالله منشی»، یگانه برگردان فارسی، از لیله ا ا ا در سال 1961میلادی، کتابخانه ی «توپقاپوسرای استانبول»، برگردان فارسی دیگری از «لیله و دمنه» ا شد، این برگردان از سوی کسی به نام «محمد بن عبدالله بخاری»، به سرانجام رسیده‌ است، و از زندگی ایشان نیز آگاهی در دست نیست؛ ا از دیباچه ی کتاب چنین برمی‌آید، که از وابستگان دستگاه « اتابکان حلب سوریه » بوده ‌اند؛ است که «بخاری» ان خود را، هم‌زمان با «نصراله منشی» سرانجام داده‌ است، بی ‌آنکه دو، از کار یکدگر باخبر باشند؛ اما از آن باارزش‌تر آنست، که برگردان « محمد بخاری » انده؛ به این امر تصریح کرده ‌اند؛ البته پس از «» و پیش از این دو تن ترجمه ‌های بسیاری، از این اثر صورت گرفته بود، ولی هیچ‌یک به امروزیان ما ‌است؛ «الله منشی» در دیباچه ترجمه ‌اش به این موضوع اشاره کرده اند؛ تحریر «کلیله و دمنه» متعلق است به «ابوالفضل علّامی» ادیب پارسی‌گوی «»؛ این اثر، روان و صحیح است؛ «علامی» به ترجمه ی خود نام «عیار دانش» داده‌ اند.)؛

اریخ ام انی 22/06/1399هجری 01/06/1400هجری خورشیدی؛ ا. انی